Narrative kavramı, anlatı, hikaye anlatma, öykü gibi farklı anlamlar içerir. Narrative Terapi ise kişilerin hayatlarının uzmanları olarak yaşadıkları deneyimleri yeniden yazmalarını kapsar.
Kültürel antropoloji, eğitimsel psikoloji ve felsefe alanında uzman farklı kişilerin görüşlerinden yola çıkılarak, Michael White ve David Epston tarafından yaratılmıştır.
Hayat boyunca deneyimlediğimiz farklı olayların içerisinde farklı becerilerimizden, kaynaklarımızdan ve/veya değerlerimizden faydalanırız. Bazı deneyimlerin içerisinde kendimizi “zayıf, güçsüz, başarısız” gibi nitelendirirken bazı deneyimlerde “güçlü, sabırlı, dirayetli” olarak ifade ederiz. Aslında Narrative Terapi tam bu noktada devreye girer. Kişilerin yaşadıkları zorlayıcı deneyimler karşısında hikayelerini yeniden yazmalarına, sahip olduklarını kaynakları fark etmelerine ve hayatın farklı alanlarındaki becerileri ile köprü kurmalarına yardımcı olur.
Problemi destekleyen söylemlere, inanışlara ve fikirlere daha geniş bir çerçevede bakmayı teklif eder. Bu sayede kişinin bulunduğu kültürel çevrenin inançlarını ve söylemlerini görünür kılarak, sorgulayabilmeyi ve kişinin değerleri ve hedefleri doğrultusunda yapılandırabilmeyi hedefler. Aynı zamanda kişinin hayatı içerisindeki etkisini destekleyen bir yeri temsil eder.
Sahip olduğu en önemli bakış açısı, kişinin problem ile bir olmadığı fikridir.
Yani kişilerin kimliklerini problemden ayırmayı hedefler. Bu sayede kendimizi nasıl tanımladığımız probleme bağlı olarak gelişmektense, değerler, ilkeler, hayaller, deneyimler, bilgi ve beceriler etrafında oluşur. Bu süreçte kişinin ulaşmak istediği kimlik ve yaşam hedefini farklı teknikler ile destekler. Kişinin yaşam içerisindeki deneyimlerine değer verir ve bu deneyimler doğrultusunda kişinin kendisini tanımasına yardımcı olur.
Kişinin kendi hayatı üzerindeki etkisini fark etmesinde ve anlamlandırmasında destekleyicidir. Kişinin iradesini ve hayatı üzerindeki etkisinin varlığını destekler. Bu sayede deneyimlenen hayat hikayeleri tekrardan çerçevelenebilir ve kişinin değerleri, umutları ve ümitleri etrafında yeniden yazılabilir. Narrative Terapi aynı zamanda farklı dokümantasyonlara ve dışsal kaynaklara da önem verir. Kişiyi destekleyebileceği farklı kaynaklardan ve kişilerden faydalanır, bu sayede kişinin kendisiyle ve çevresiyle bağ kurmasını da destekler.
Narrative Terapi travma ile çalışırken de oldukça etkilidir. Kişilerin yaşadıkları zorlu yaşam deneyimleri karşısında dirençli bir kendilik algısı oluşturmasına yardımcı olur. Yaşadıkları zorlu deneyimler karşısında tepki olarak ne yaptıklarına odaklanır. Bu noktada kişinin alternatif hikayesine, etkili olan becerilerine, değerlerine ve kendilerini nasıl koruduklarına odaklanarak destek olur. Kişinin hayatlarındaki zorlukları karşısında eyleme geçmelerine yardımcı seçenekler sunar, hedefleri doğrultusunda destek olur.
Narrative Terapi, yetişkinlerle ve çocuklarla çalışılabilir. Bireysel, aile ve çift terapisi olarak da etkilidir.
